خاصیت آنتی اکسیدانی، سمیت سلولی، جهش‏زایی و ضد جهش‏زایی روغن اسانسی اسطوخدوس

هدف: گسترش روزافزون مصرف فرآورده‏های گیاهان دارویی در دنیا و تصور غلط عمومی از سالم و بی‏ضرر بودن آن‏ها لزوم بررسی این فرآورده‏ها را بیش از پیش می‏نماید. در این تحقیق روغن اسانسی اسطوخدوس که در داخل کشور به‏صورت تجاری در داروخانه‏ها عرضه می‏شود، از دیدگاه فوق بررسی شده است. مواد و روش‏ها: در مطالعه حاضر فعالیت‏های ضد میکروبی، آنتی اکسیدانی، هماتولوژی و سیتوتوکسسیته اسانس اسطوخدوس آزمایش شد. نتایج: نمای حساسیتی میکروارگانیسم‏ها در برابر اسانس اسطوخدوس براساس حساس‏ترین به مقاوم‏ترین به‏ترتیب زیر بود: سودوموناس آئروژینوزا< استرپتوکوکوس فکالیس< کلبسیلا نمونیا< اشرشیاکلی< استافیلوکوکوس اورئوس خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس با روش بتا- کاروتن‏زدایی انجام و نتایج آن‏ها با آنتی اکسیدان‏های صناعی استاندارد مقایسه شد. بازدارندگی پراکسیداسیون لیپید به‏وسیله اسانس اسطوخدوس کمتر از قدرت آنتی اکسیدان‏های سنتتیک بوتیلات هیدروکسی تولوئن و بوتیلات هیدروکسی آنیزول بود. مقدار اسانس لازم برای 50 درصد رادیکال‏زدایی dpph اسانس اسطوخدوس، 56 میکروگرم در میلی‏لیتر بود. فنل کل اسانس خالص اسطوخدوس 43/85 میکروگرم گالیک اسید در هر میلی‏گرم بود. قدرت آنتی اکسیدانی احیای فریک در سرم خون موش‏هایی که به‏مدت یک ماه و روزانه به میزان 100 میکرولیتر اسانس گاواژ شده بودند، به‏میزان 57/167 درصد افزایش نشان داد. تأثیرات درمانی نگران‏کننده در نتیجه تغذیه اسانس توسط موش‏ها در خون آن‏ها دیده شد. غلظت 50 درصد کشندگی اسانس اسطوخدوس بر علیه سلول‏های هلا و خون محیطی به‏ترتیب 26 و 21 میکروگرم در هر میلی‏لیتر ارزیابی شد. درصد جهش‏زایی و ضد جهش‏زایی غلظت‏های مختلف اسانس‏ها بر سویه‏های ta98 و ta100 باکتری سالمونلا تیفی‏موریوم در حضور و غیاب s9 تعیین شد. نتیجه‏گیری: نتایج نشان می‏دهد که اسانس اسطوخدوس مورد مطالعه در این تحقیق نمی‏تواند بدون تعیین دوز مورد مصرف قرار گیرد.